Dobra włodawskie do rodu Zamoyskich zostały wniesione przez Zofię z Czartoryskich. W 1837 roku otrzymał je August, od ojca Stanisława Kostki XII ordynata. Hrabia August urodził się w 1809 r. jako jedno z dziesięciorga dzieci. Kiedy ukończył 34 lata ożenił się z Elfrydą z Tyzenhauzów. Małżeństwo miało ośmioro dzieci. Troje z nich zmarło nie doczekawszy pełnoletniości. Rodzina najboleśniej przeżyła utratę córki Zofii, która urodę i imię odziedziczyła po babce. Dziewczynka umarła w wieku czternastu lat. Wiele cierpienia przysporzyła Zamoyskim też śmierć, w niemowlęctwie, dwóch synów.
Hrabia zniósł pańszczyznę
August rozpoczął zarządzanie posiadłościami od rozbudowy pałacu w Różance, który miał stać się rodową siedzibą. Do zaprojektowania rezydencji wynajął znakomitych architektów Franciszka Marię Lanciego i Henryka Marconiego. Projektanci chcąc nadać nowoczesną formę budynkowi, połączyli jego barokowy styl z neoklasycyzmem. Pałac został otoczony pięknym parkiem, utworzonym w stylu francuskim, który zasłyną z ogromnej liczby różnych gatunków róż, a także egzotycznych sadzonek przywiezionych z różnych części świata. Wspaniały efekt został uzyskany, dzięki biegłemu w swojej sztuce ogrodnikowi – Moecklinowi. Majątek włodawski należał do najrozleglejszych w guberni siedleckiej. W 1871 r. było to 36 098 morgów i był on warty ok. 1 mln srebrnych rubli. Ze względu na nieurodzaj August zarządził zalesienie znaczącej części działek. Postanowił też o utworzeniu dwóch gorzelni w Augustówce oraz rektyfikacji i krochmalni. Z czasem udało mu się też wybudować browar piwny, sześć młynów, wiatrak, tartak, trzy cegielnie i folusz czyli miejsce do obróbki sukna, służące do produkcji wełnianych tkanin.
Hrabia stawiał na nowinki w każdej dziedzinie gospodarowania. Dlatego wkrótce utworzył też hodowle bydła, w tym krów oldenburskich. Zniósł też pańszczyznę. W zamian za to wprowadził opłaty czynszowe. Przeznaczył też część oszczędności na budowę szpitala w Różance, który służył mieszkańcom jego majątku. Pokrywał też wydatki przeznaczone na lekarza i felczerów. W dodatku, dzięki funduszom ziemianina, każdą wieś, dwa razy w tygodniu, odwiedzał cyrulik, który udzielał potrzebującym pomocy medycznej. W 1844 r. powstała szkoła podstawowa w Różance, do której mogły uczęszczać dzieci chłopstwa. Hrabia wspierał też prześladowanych w tym czasie przez władze carskie unitów. Między innymi opłacał szkołę dla dzieci unickich funkcjonującą przy kościele w Orchówku. Dostarczał też do niej opał. August Zamoyski ufundował również remont kościoła i plebani w Orchówku oraz terenu wokół świątyni, w tym cmentarza parafialnego. Dziedzic dóbr włodawskich chętnie działał charytatywnie. Należał do Rady Szczegółowej Zakładów Dobroczynności funkcjonującej na terenie powiatu radzyńskiego. Włączył się również w budowę szpitala powiatowego w Radzyniu Podlaskim, którego ostatecznie stał się głównym fundatorem. Od 1861 r. był również członkiem tamtejszej rady powiatowej. (...)
Cały artykuł przeczytacie w papierowym i elektronicznym wydaniu Słowa Podlasia, z 17 listopada
Napisz komentarz
Komentarze