34. pułk piechoty został utworzony 4 grudnia 1918 r. Jak wyjaśnia Paweł Borek dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Białej Podlaskiej, formował się w twierdzy dęblińskiej, którą Polacy przejęli z rąk austriackich razem z magazynami, w których znajdował się sprzęt i uzbrojenie. - 31 grudnia 1918 r. 3 batalion 34. pułku piechoty wkroczył do Białej Podlaskiej, skąd odjechali Niemcy, którzy ewakuowali się do Brześcia. W tym czasie trwały pertraktacje z Niemcami o opuszczeniu ziem nad Bugiem oraz Brześcia – tłumaczy Paweł Borek.
- Chodziło o to, by Niemcy nie szli przez Polskę, ale wycofali się do Prus Wschodnich przez Białystok i Grajewo. Rozmowy trwały cały styczeń i początek lutego 1919 r. Polacy chcieli je przyśpieszyć i wymusić na Niemcach ewakuację. W związku z tym 6 lutego 1919 r. pod Kobylanami doszło do potyczki 34. pułku piechoty z Niemcami. Dla nas walka okazała się przegrana, ale zmusiła Niemców do wcześniejszego opuszczenia linii demarkacyjnej i wycofania się za Bug, a później także do opuszczenia Brześcia. 9 lutego 1919 r. polskie wojsko wkroczyło do brzeskiej twierdzy – mówi dr Paweł Borek dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Białej Podlaskiej.
Wyjaśnia też, że później żołnierze 34. pułku piechoty w ramach Grupy Operacyjnej gen. Antoniego Listowskiego ruszyli dalej na wschód by zajmować tereny, które opuściło wojsko niemieckie. – Niestety, od wschodu na zachód szła Armia Czerwona, której oddziały realizowały plan „Wisła”. Sowieci chcieli bowiem opanować całą Europę. 14 lutego 1919 r. pod Berezą Kartuską doszło do starcia wojska polskiego z Armią Czerwoną, co zapoczątkowało wojnę polsko-bolszewicką. Toczyła się ona ze zmiennym szczęściem do sierpnia 1920 r. Do czerwca 1920 r. wojsko polskie posuwało się na wschód, wypierając Armię Czerwoną z zajmowanych terenów. Dziewiąta dywizja piechoty, która powstała jesienią 1919 r., a w skład której wchodził 34. pułk piechoty, posuwała się wzdłuż linii kolejowej i dróg. Podlascy żołnierze zajęli Kobryń, Prużanę, Pińsk, Łuniniec, Mozyrz i Kalenkowicze, by 8 maja 1920 r. zająć Rzeczycę i utworzyć przyczółek po wschodniej stronie Dniepru. Był to najdalszy zasięg wojska polskiego na wschodzie podczas wojny polsko-bolszewickiej. Dlatego 8 maja obchodzony jest jako święto pułkowe – wyjaśnia dyrektor dr Paweł Borek. (...)
1. Istotnym elementem pracy oświatowej w 34 pp były różnego rodzaju kursy, w zakresie szkoły podstawowej i specjalistyczne, odczyty, akademie oraz pogadanki
- Na początku września pułk przybył do Białej Podlaskiej witany przez społeczeństwo. Miasto ufundowało pułkowi sztandar, który został wręczony na ręce nowego dowódcy pułku, majora Ludwika Bittnera. Następnie pułk wyjechał na Wileńszczyznę, gdzie trwała jeszcze bitwa nad Niemnem z Armią Czerwoną. Jednak w tej bitwie pułk nie zdążył wziąć udziału. Później przez dwa lata stacjonował na Wileńszczyźnie, gdzie chronił granicę północo-wschodnią. We wrześniu 1922 r. przybył do Białej Podlaskiej, obejmując tutejszy garnizon i stacjonował do 1939 r. – tłumaczy dr Paweł Borek. Podkreśla też, że pułk znacząco oddziaływał na miasto. (...)
Paweł Borek podkreśla też, że pierwszorzędne znaczenie w wojsku miała oświata. - Corocznie do 34 pułku piechoty wcielano kolejnych poborowych, głównie Polaków, ale również ok. 40 proc. mniejszości narodowych, zwłaszcza Białorusinów i Żydów. Większość z nich pochodziła ze wschodnich regionów kraju i była najczęściej analfabetami lub półanalfabetami. Niski poziom wykształcenia wcielanych poborowych bardzo komplikował proces szkolenia bojowego. Dotyczyło to zwłaszcza podoficerów rezerwy. Np. w październiku 1922 r. analfabeci w 34 pp stanowili 5 proc., natomiast półanalfabeci 15 proc. Rok później procent analfabetów i półanalfabetów wśród wcielonych do służby jeszcze wzrósł. W marcu 1923 r. w 34 pp przymusowym nauczaniem było objętych 964 żołnierzy: w I batalionie – 293, w II – 195, w III – 233, zaś w batalionie sztabowym – 243. Wiosną 1931 r., spośród poborowych wcielonych do 34 pp analfabeci stanowili 12 proc., a półanalfabeci 20 proc. W 1937 r. zaś w 34 pp było 10 proc. analfabetów i 14 proc. półanalfabetów. W roku następnym 34 pp miał za zadanie wyszkolić 124 podoficerów rezerwy, a nadawało się do tego jedynie 26. - Oczywiście starano się zmienić ten stan rzeczy i ciągle walczono z analfabetyzmem w bialskim pułku – wyjaśnia Paweł Borek. (...)
2. Na terenie jednostki funkcjonowało też m.in. kasyno, w którym żołnierze chętnie spędzali wieczory
Ważną rolę w wychowaniu patriotycznym żołnierzy zajmowała misternie urządzona Sala Marszałka Józefa Piłsudskiego nazywana również „Sanktuarium Wielkiego Marszałka”. - Salę tę zaplanował i urządził wielki wielbiciel Józefa Piłsudskiego, ówczesny dowódca 34 pp – ppłk Jan Świątecki. Na dekorację „Sanktuarium” składały się ordery wszystkich pułków WP, obrazy Zdzisława Czermańskiego, popiersie marszałka wsparte na dwóch śmigłach lotniczych, na tle barw Virtuti Militari, herbu I Brygady i Orła Białego. W sali dodatkowo znajdowała się lista poległych i odznaczonych oraz marmurowa urna z ziemią z pobojowisk 34 pp. Umeblowanie było w stylu zakopiańskim. - Miejsce to wytwarzało wśród żołnierzy bialskiego garnizonu poczucie świętości, wielkości i bohaterstwa, a odwiedzający „Sanktuarium” wchodzili tam niemal jak do kościoła, świadomi jego wartości i historycznego znaczenia – przypomina Paweł Borek. (...)
Cały artykuł przeczytacie w papierowym i elektronicznym wydaniu Słowa Podlasia, z 19 maja
Napisz komentarz
Komentarze