Biopsja fuzyjna prostaty – nowoczesna i precyzyjna diagnostyka

Wskazania do wykonania biopsji fuzyjnej prostaty

Wykonanie biopsji fuzyjnej prostaty wskazane jest w sytuacjach, gdy istnieje podejrzenie między innymi nowotworu prostaty, które może wynikać z:

• podwyższonego lub narastającego poziomu PSA mimo wcześniejszych badań i/lub biopsji,
• obecności nieprawidłowości wykrytych w badaniu palpacyjnym per rectum (DRE),
• dodatnich wyników testów molekularnych, takich jak 4K Score, PCA3 lub SelectMDx,
• wykonania wieloparametrycznego rezonansu magnetycznego (mpMRI) prostaty, który ujawnił podejrzane zmiany ogniskowe,
• monitorowania pacjentów w strategii aktywnego nadzoru nad niskiego ryzyka rakiem prostaty.

Europejskie Towarzystwo Urologiczne (EAU) rekomenduje wykonanie mpMRI przed każdą biopsją, co pozwala na celowane pobranie materiału i zwiększa precyzję diagnostyki.

Jak przebiega biopsja fuzyjna prostaty? 

Procedura rozpoczyna się od analizy obrazu mpMRI, podczas której radiolog oznacza granice prostaty i lokalizuje zmiany podejrzane o obecność raka. Następnie te dane są importowane do specjalistycznego systemu fuzji obrazów, który na bieżąco nakłada mapę mpMRI na obraz USG uzyskiwany w trakcie zabiegu. Dzięki temu urolog może precyzyjnie wprowadzić igłę biopsyjną w podejrzane ogniska.

Wykorzystuje się dwie główne metody fuzji obrazów:

• Biopsja sztywna (sensor based) – polega na ustaleniu stałej pozycji głowicy ultrasonograficznej względem obrazu MRI; metoda ta nie uwzględnia deformacji prostaty podczas badania, co może obniżać dokładność.
• Biopsja elastyczna (organ based) – śledzi rzeczywiste położenie prostaty, kompensując jej ruchy i deformacje, co znacząco podnosi precyzję pobrania tkanki.

Biopsja fuzyjna może być wykonana przezodbytniczo lub przezkroczowo. Dostęp przezkroczowy, choć technicznie bardziej wymagający, ogranicza ryzyko zakażeń, jako że unika naruszenia ciągłości ściany odbytnicy i kontaktu z florą bakteryjną jelita.

Zabieg trwa około 15–30 minut i standardowo przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym. Pacjent jest monitorowany do ustąpienia efektu znieczulenia, po czym może wrócić do domu.

Przygotowanie do biopsji fuzyjnej prostaty

Odpowiednie przygotowanie pacjenta ma na celu ograniczenie ryzyka powikłań oraz zapewnienie komfortu podczas procedury. Zaleca się:

1. Stosowanie diety lekkostrawnej na 1–2 dni przed zabiegiem, co zmniejsza ryzyko zalegania treści jelitowej i gazów, które mogłyby zakłócić obrazowanie.
2. Odpowiednie nawodnienie – co najmniej 2,5 litra płynów na dobę w dniach poprzedzających biopsję.
3. Wypróżnienie się w dniu badania; w razie potrzeby wykonanie lewatywy, jeśli zaleci to lekarz.
4. Ogolenie i dokładna higiena okolicy krocza oraz miejsc intymnych, co redukuje ryzyko infekcji.
5. Przyjęcie antybiotyku o szerokim spektrum działania, zgodnie z zaleceniami lekarza urologa.
6. Zaprzestanie stosowania leków przeciwzakrzepowych i rozrzedzających krew na około 7–10 dni przed biopsją, po konsultacji z lekarzem prowadzącym oraz ewentualne wprowadzenie heparyny drobnocząsteczkowej jako terapii zastępczej.
7. Dostarczenie całej dokumentacji medycznej, w tym aktualnych wyników badań laboratoryjnych (m.in. INR, APTT, morfologia), wyników PSA oraz obrazu mpMRI wraz z płytą CD/DVD.

Ważne jest poinformowanie lekarza o wszelkich chorobach współistniejących, implantach medycznych (np. rozrusznik serca, sztuczne zastawki), alergiach oraz wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach.

Postępowanie po biopsji i możliwe powikłania

Po wykonaniu biopsji fuzyjnej prostaty pacjent powinien prowadzić oszczędzający tryb życia przez około 7–14 dni, unikać intensywnego wysiłku fizycznego, gorących kąpieli oraz aktywności powodujących ucisk w okolicy krocza, takich jak jazda na rowerze czy motocyklu.

Profilaktyka antybiotykowa jest kontynuowana zgodnie z zaleceniami lekarza, co znacznie ogranicza ryzyko infekcji. W pierwszych dniach po zabiegu mogą wystąpić objawy takie jak:

• Domieszka krwi w moczu, stolcu lub nasieniu, utrzymująca się do kilku tygodni
• Łagodny ból i pieczenie podczas oddawania moczu
• Przejściowe trudności w oddawaniu moczu wynikające z obrzęku tkanek

Objawy te zwykle ustępują samoistnie. Natomiast wystąpienie któregokolwiek z poniższych symptomów wymaga niezwłocznej konsultacji medycznej:

• Masywne, trwające krwawienie z dróg moczowych lub odbytnicy
• Gorączka powyżej 38 ºC z dreszczami sugerująca infekcję
• Zatrzymanie moczu
• Narastający ból w obszarze miednicy lub podbrzusza

Biopsja fuzyjna prostaty to szansa na wczesną diagnozę 

Biopsja fuzyjna prostaty stanowi najdokładniejszą metodę diagnostyczną w wykrywaniu raka gruczołu krokowego, łącząc zalety obrazowania mpMRI i ultrasonografii. Precyzyjne przygotowanie pacjenta, obejmujące odpowiednią higienę, właściwe postępowanie farmakologiczne oraz dostarczenie pełnej dokumentacji medycznej, jest niezbędne dla skutecznego i bezpiecznego przeprowadzenia badania.

Współpraca pacjenta z lekarzem urologiem, zwłaszcza w zakresie przyjmowania leków przeciwzakrzepowych oraz stosowania profilaktyki antybiotykowej, istotnie zmniejsza ryzyko powikłań. Po zabiegu konieczne jest monitorowanie objawów oraz stosowanie się do zaleceń dotyczących trybu życia, co wpływa na szybszą rekonwalescencję.